تست HbA1C چیست و همچنین تفسیر تست قند خون سه ماهه
تست HbA1C از آزمایشاتی است که برای غربالگری افرادی که به دیابت مبتلا هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تست، میانگین قند خون را در یک دوره‌ی ۳-۴ ماهه اندازه گیری می کند. انجام این تست برای افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند، توصیه می‌شود. جهت آشنایی با تست ای وان سی، شرایط و تفسیر این آزمایش با این مقاله از آزمایشگاه بیمارستان رسالت همراه شوید.
تست HbA1C یکی از فاکتورهای مهم در آزمایش های خون است. این فاکتور، تستی است که مثل تست FBS در بیشتر موارد جهت تشخیص بیماری دیابت برای افراد توسط پزشک تجویز می‌شود. در این تست مقدار گلوکز یا به عبارتی همان قند خون در یک دوره ۲ تا ۳ ماه قبل مورد بررسی قرار می گیرد. اگر در این تست میزان قند خون از حد نرمال بالاتر نشان داده شود، بروز بیماری دیابت برای پزشک محرز خواهد شد. همچنین نتیجه این تست در صورتی که بیماری‌های کلیوی و کبدی داشته باشید می‌تواند غیر عادی باشد که در این صورت مهم است پزشک در جریان قرار بگیرد. اگر نسخه تست دارید و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، کلیک کنید! برای افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند، سوالات متعددی در مورد نتایج تست ای‌وان‌سی و آثار قند بالا در خون مطرح می‌شود. برای اینکه پاسخ سوالات خود را بدانید و اینکه HbA1C به چه معنایی می باشد، لطفأ با ادامه این مقاله با آزمایشگاه بیمارستان رسالت همراه باشید.
HbA1C در تست خون چیست؟
در این تست مقدار هموگلوبین گلیکوزیله در خون توسط کادر مجرب آزمایشگاه اندازه‌گیری خواهد شد. در واقع این نوع از هموگلوبین زمانی در خون ایجاد می‌شود که پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز خون که وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارند با قند آزاد در خون ترکیب می‌شوند. این قند از راه خون به همه قسمت های بدن حمل می‌شود. وجود قند در بعضی از اندام‌های بدن مشکلات بسیار جدی را برای بیمار به همراه دارد.
در رابطه با تست HbA1C اینطور بیان شده است:
در تست هموگلوبین A1c (HbA1c)مقدار قند خون (یا همان گلوکز) متصل به هموگلوبین مورد بررسی قرار می گیرد. هموگلوبین قسمتی از گلبول‌های قرمز موجود خون است که وظیفه انتقال اکسیژن از ریه به دیگر قسمت‌های بدن را دارد. از آنجا که مدت زمان عمر گلبول‌های قرمز سه ماه است، این تست میانگین گلوکز متصل به هموگلوبین در سه ماه گذشته را نشان خواهد داد.
بعضی مواقع پزشک برای کسب اطلاعات در مورد میزان قند آزاد موجود در خون در طی روزهای اخیر تست ی به نام BGL را تجویز می‌کند. در این تست از نوک انگشتان یا بازوی افراد نمونه گرفته می‌شود. اما در برخی مواقع پزشک می خواهد که مقدار قند متصل به هموگلوبین‌های خون را برای زمان طولانی‌تری بررسی کند به همین جهت تست قند خون سه ماهه را برای بیمار خود تجویز می‌کند. در این تست نتیجه این تست به صورت درصد برای پزشک گزارش می شود و گاهی هم به صورت میلی مول گلوکز در مول در جواب تست دیده می شود. اگر پزشک برای شما نسخه تست HbA1C یا هر تست دیگری را تجویز کرده است و وقت کافی برای رفتن به آزمایشگاه را ندارید، با ما در آزمایشگاه رسالت تماس بگیرید.
تست HbA1C برای چیست و چه شرایطی دارد؟
تست بررسی میانگین قند سه ماه خون به ناشتایی نیاز ندارد. با این شرایط گاهی می‌توانند بر نتیجه تست اثر منفی داشته باشند. مانند مواد زیر:
۱) مصرف بعضی از داروها مثل استروئیدها
۲)مشکلات مربوط به گردش خون
۳) مالاریا
۴) اگر قبل از انجام تست استرس داشته باشید یا افسردگی دارید در نتیجه تست می تواند تاثیر بگذارد
۵) عوامل ارثی مثل خونریزی داخلی یا دیگر بیماری‌ها. به همین دلیل توصیه می‌شود که در صورت ابتلا به هرگونه بیماری، پزشک خود را در جریان قرار بدهید.
توجه: بهتر است اطلاع داشته باشید که در کنار تست قند خون سه ماهه که جزء تست قند خون می باشد، آزمایش های زیر هم برای بیمار تجویز می‌شود:
- تست fasting blood sugar
- تست 2hpp (تست قند خون به صورت دو ساعته)
- تست چالش گلوکز (GCT ).
- تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
چه افرادی باید تست HbA1C انجام دهند؟
اشخاصی که سن آن ها بالای ۴۵ سال باشد و یا اشخاصی که کمتر ۴۵ سال سن است اما دارای اضافه وزن هستند یا مبتلا به بیماری های پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ باشند، انجام تست A1C ضرورت دارد. شاید ب این سوال برای شما پیش آمده است که تست HbA1C برای چیست؟ برای پی بردن به پاسخ این سوال به نکات زیر دقت کنید:
اگر جواب تست A1C طبیعی باشد و سن شما بیشتر از ۴۵ سال باشد، اما یکی از عوامل خطر دیابت (مانند : سابقه خانوادگی، شاخص توده های بدنی زیاد و ...) را دارید و یا قبلا به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اید توصیه می‌شود که تست A1C را هر ۳ سال یکبار تکرار نمائید.
اگر در جواب تست A1C تشخیص داده شود که در خطر ابتلا به پیش دیابت باشید با پزشک در رابطه با اقدامات لازم جهت بهبود سلامت خود و کاهش خطر مبتلا شدن به دیابت نوع ۲ گفتگو کنید. تست A1C را بر اساس توصیه های پزشک در فاصله های زمانی به صورت منظم (هر ۱ تا ۲ سال یکبار) تکرار کنید.
اگر شما هیچ علائمی ندارید اما جواب تست A1C شما نشان از ابتلا به پیش دیابت یا دیابت باشد، تست دوم را در یک روز دیگر برای تأیید نتایج اولیه مجددا تکرار کنید.
اگر تست A1C نشان دهد که شما مبتلا به دیابت هستید پزشک داروهای لازم را تجویز می کند و توصیه‌های لازم جهت شروع درمان را به شما خواهد گفت.
اگر شما دیابت دارید، تست A1C را دو بار در یک سال تکرار کنید. در صورتی که داروهای شما تغییر کرده و یا به بیماری‌های دیگری مبتلا هستید در مورد دفعات تکرار تست A1C در طول سال، با پزشک مشورت کنید.
به این نکته دقت داشته باشید که با انجام دادن چکاپ به صورت کامل مردان یا زنان هم قند خون مشخص می شود و از خطر بروز دیابت در امان هستید.
بهترین زمان برای انجام دادن تست قند سه ماهه
HbA1c بالا در تست قند سه ماهه به این معنی است که قند خون شما بیش از حد نرمال است و این روند ناسالم احتمال ابتلا به عوارض دیابت، مانند مشکلات چشم و پاها را افزایش دهد. در چنین شرایطی انجام دادن منظم تست HbA1c و دانستن سطح قند خون به شما کمک می‌کند تا خطر عوارض مخرب آن را کاهش دهید.
هر فرد مختار است این تست را سالی یکبار به عنوان تست چکاپ کامل در برنامه سلامت خود قرار دهد اما اگر مبتلا به دیابت هستید نیاز به تست قند خون سه ماهه بیشتر است و به طور میانگین هر سه تا شش ماه انجام دادن آن توصیه می‌شود.
ضرورت انجام دادن تست HbA1C در سنین بالای ۴۵ سال
شاید برایتان سوال باشد که چه ارتباطی بین تست HbA1C و سن وجود دارد؟
غلظت HbA1c در خون با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود و به همین دلیل دیابت و پیش دیابت در گروه‌های سنی بالاتر شیوع بیشتری خواهد داشت. بر اساس مطالعات آماری، ۳ درصد از افراد بالغ ۱۸ تا ۴۴ سال مبتلا به دیابت هستند و در بزرگ‌سالان ۴۵ تا این نسبت به ۱۲.۴ درصد می‌رسد. در گروه سنی ۶۵ تا ۷۵ سال مقدارشیوع دیابت ۲۱.۴ درصد و در افراد سالخورده بزرگتر از ۷۵ سال حدود ۲۱.۸ درصد است.
در خصوص افراد مبتلا به پیش دیابت نیز طبق آمار CDC حدود ۲۴.۳ درصد از افراد ۱۸ تا ۴۴ سال به پیش دیابت مبتلا هستند در حالی‌که در افراد ۴۵ تا ۶۴ سال این نسبت ۴۱.۷ درصد است. همان گونه که مشاهده شد با افزایش سن خطر مبتلا شدن به پیش دیابت و دیابت هم زیاد می شود و این بخصوص از سن ۴۵ سالگی به بالاتر محسوس‌تر است.
A1C طبیعی چقد است و قند خون سه ماهه باید چقدر باشد؟
در نتیجه این تست میزان طبیعی HbA1C در خون باید کمتر از ۴۲ میلی مول در مول باشد. اگر این میزان بین ۴۲ تا ۴۷ میلی مول در مول باشد تحت این شرایط شما در معرض مبتلا به دیابت خواهید بود. اگر جواب آزمایش، مقدار بیشتر از ۴۸ میلی‌مول در مول را نشان بدهد این به این معنی است که شما به دیابت مبتلا هستید.
اکثر اشخاص هر سه تا شش ماه یکبار این تست را انجام دادن می‌دهند. تست HbA1C در بارداری نیز تجویز می‌شود. همچنین انجام دادن این تست در بازه‌های زمانی مشخص برای مدیریت قند خون افراد مبتلا به دیابت نیز ضروری است.
تفسیر تست HbA1C چگونه است؟
بزرگسالانی که به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ مبتلا شده باشند باید سعی کنند مقدار HbA1c را زیر ۷% نگه دارند. در تفسیر تست ای وان سی گفته می‌شود، سطح ایده‌ال باید کمتر از ۷ درصد از گلبول‌های قرمز خون به قند آغشته شده باشند یا به عبارت دیگر گلیکوزیله شده باشند. توصیه می‌شود در زمان دریافت نتیجه آزمایش، برای تفسیر تست قند خون سه ماهه بصورت دقیق و به دست آوردن اطلاعات لازم برای جلوگیری از بیماری یا کنترل آن به پزشک مراجعه کنید.
وبسایت Medlineplus در ارتباط با تفسیر این تست اینگونه بیان می‌کند:
اگر نتیجه تست شما بالاتر از حد نرمال بود، ممکن است یک تست A1C دیگر یا یک نوع تست دیابت متفاوت داشته باشید، به طور معمول تست قند خون ناشتا یا تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) در کنار این تست تجویز خواهد شد.
دلایل بالا بودن HbA1C در تست خون چیست؟
برخی از دلایل خطر احتمال بالا رفتن خون و مبتلا شدن به دیابت را زیاد می کند. از عوامل خطر ابتلا به دیابت و بالا بودن HbA1C در تست خون می‌توان به سابقه خانوادگی دیابت، BMI بالای ۲۵، فشار خون بالا، سابقه بیماری قلبی و عدم فعالیت بدنی اشاره کرد.
نشانه‌های بالا بودن HbA1C در تست خون
علائم هیپرگلیسمی (افزایش قند خون) یعنی بالا بودن HbA1C در جواب تست در افراد مبتلا به دیابت به آرامی بروز می‌کند. در بعضی موارد، تا زمانی که سطح قند خون خیلی بالا نرود، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد اما در صورت بروز علائم، نشانه‌های شایع بالا بودن HbA1C در جواب تست به صورت زیر است:
- افزایش تشنگی و خشکی دهان
- تکرر ادرار
- خستگی
- تاری دید
- کاهش وزن ناخواسته
- مبتلا شدن مکرر به عفونت‌هایی مانند برفک، عفونت مثانه و عفونت‌های پوستی
اگر هر کدام از مورد فوق را در خود احساس کردید، به پزشک مراجعه کنید. با چنین علائمی پزشک به احتمال زیاد تست HbA1C را جهت بررسی وضعیت قند خون تجویز می‌کند
تفاوت FBS و HbA1C در چیست؟
در تست FBS یا تست قند خون معمولی، سطح گلوکز اندازه‌گیری شده مربوط به یک نقطه زمانی یعنی همان لحظه دریافت نمونه خون است. این میزان با اندازه‌گیری گلوکز نمونه خون در صورت ناشتا بدست می آید و در حقیقت نشان دهنده وضعیت اکنون قند خون شما هست.
در حالی‌که تست HbA1c به عنوان یک شاخص بلندمدت، میانگین سطح قند خون را در یک دوره ۲ تا ۳ ماهه ارزیابی می‌کند و نیازی به ناشتا بودن برای انجام دادن تست نیست. از این‌رو تست HbA1c کمتر تحت تاثیر فاکتورهای مختلف مثل مواد غذایی مصرف شده و استرس قرار می‌گیرد.
عوامل تاثیرگذار در نتیجه تست HbA1C
عوامل متعددی می‌توانند باعث بروز نتایج کاذب A1C در تست خون شوند، از جمله:
- نارسایی کلیه، بیماری کبد یا کم خونی شدید
- کمترین نوع رایج هموگلوبین که ممکن است در مردمان آفریقایی تبار ، مدیترانه‌ای، یا آسیای جنوب شرقی و افراد مبتلا به اختلالات خونی (مثل کم خونی داسی شکل یا تالاسمی) دیده شود
- برخی داروها مانند داروهای HIV
- مصرف مواد مخدر
- از دست دادن خون یا اهدای خون
اگر هر یک از این عوامل ذکر شده در مورد شما صدق می‌کند، موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
مقالات بیشتر:
SGOT در آزمایش خون چیست؟ / RBC در آزمایش خون چیست؟
تشخیص تیروئید / آزمایش تیروئید
رژیم غذایی مناسب برای کاهش HbA1C در تست خون
به طور کلی، هدف مهم برای A1c این است که نتیجه تست کمتر از 7٪ باشد. با رسیدن به رنج نرمال HbA1C در تست خون HbA1C و گام برداشتن موثر جهت کاهش A1c، خطر عوارضی مانند آسیب عصبی، مشکلات چشمی و بیماری قلبی را به طور چشمگیری کاهش می‌دهید. اما سوال مهم این است که چگونه به این هدف برسیم؟ در این بخش از مقاله به چند نکته مهم علاوه‌بر مصرف داروهایی که پزشک تجویز می کند جهت کاهش قند خون بیان می کنیم:
- وسایل جدیدی برای آشپزخانه تهیه کنید. ترازوی دیجیتال آشپزخانه و فنجان‌های رژیمی در مشخص کردن سهم هر ماده غذایی کمک می‌کند چراکه اگر بیشتر از نیاز بدنتان غذا بخورید، قند خونتان بالا می رود. کنترل کردن وعده‌های غذایی یک راه عالی جهت کاهش شدن سطح A1c محسوب می‌شود
- غذاهای حاوی کربوهیدرات را با حساسیت بیشتری مصرف نمایید به این دلیل که کربوهیدرات‌ها اثر مستقیم بر مقدار قند خون دارد. اگر کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای را به میزان زیاد و به طور مداوم مصرف نمایید، مقدار A1c شما افزایش می یابد. به همین دلیل، در انتخاب کربوهیدرات‌ها و میزان صرف با پزشک مشورت نمایید.
- محتوای بشقاب خود را اصلاح کنید کارشناسان توصیه می‌کنند که سبزیجات کم نشاسته مثل هویج، کدو سبز یا گوجه فرنگی میل کنید و مقدرای پروتئین کم چرب مثل مرغ در نظر بگیرید و مقداری غلات کامل مثل برنج قهوه‌ای یا کینوآ در نظر بگیرد.
چه دلایلی ریسک مبتلا شدن به دیابت را زیاد می کند؟
موارد زیادی وجود دارند که ریسک ابتلا به دیابت را افزایش می دهد مانند:
- عوامل ژنتیکی و پیشینه خانوادگی
- عفونت ویروسی یا باکتریایی
- بیماری‌های خود ایمنی
- سندروم تخمدان پلی‌کیستیک. زمانی که بدن در برابر انسولین مقاومت نشان دهد، زمینه برای ابتلا به دیابت نوع دو فراهم می‌شود.
- سندروم کوشینگ. در این بیماری، هورمون کورتیزل به مقادیر زیاد در بدن ترشح شده و سطح قند خون را در بدن افزایش می‌دهد.
- بیماران مبتلا به گلوکاگونما. در این بیماری بین میزان انسولین و گلیکوژن تعادلی نیست. و این ریسک مبتلا شدن به دیابت را زیاد می کند.
بالا بودن HbA1C خطر مبتلا به چه بیماری‌هایی را زیاد می کند؟
اگر در تست HbA1C، تعداد گلبول‌های قرمز آغشته به قند در خون از حد نرمال بالاتر برود و این وضعیت برای مدتی ادامه پیدا کند زمینه برای بروز بیماری‌های خطرناک فراهم می‌شود. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱)کتواسیدوز دیابتی(DKA)
در این شرایط بدن شروع به تجزیه چربی و می‌تواند بیمار را دچار کمای دیابتی می کند. این حالت در بیمارانی که دیابت آن‌‌ها بسیار بالا است مشاهده می‌شود.
۲) حالت قند خون هیپراسمولار (HHS)
در این اختلال بدن سعی دارد از طریق دفع زیاد آب، قند اضافه را دفع کند به همین دلیل شخص با خشکی و کمبود آب مواجه می‌شود. این اختلال می‌تواند آسیب برخی اندام‌ها مانند کلیه، رگ‌ها و چشم را به همراه داشته باشد.
خطرات انجام دادن تست HbA1C چیست؟
انجام دادن تست HbA1C که در واقع یک تست خون است خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ورود سرسوزن برای خون‌گیری، درد خفیف یا کبودی مختصری ایجاد شود، اما این علائم گذرا بوده و به سرعت از بین می‌روند. همین طور ممکن است مثل دیگر آزمایش های خون، فشار خون به صورت موقت کم می شود که ممکن است موجب سرگیجه شود. اگر با این حالت مواجه شدین بر روی صندلی بنشینید و آب میوه میل نماید.
تست های مکمل تست HbA1C
اگر نتیجه تست HbA1C بالاتر از حد نرمال باشد، ممکن است تست A1C تکرار گردد و یا تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) یا تست FBS جهت تایید تشخیص اولیه تجویز شوند.
بهتر است بدانید که برای انجام دادن تست HbA1C یا سایر خدمات آزمایشگاهی، نیازی نیست تا حتما به آزمایشگاه بروید. مجموعه آزمایشگاه بیمارستان رسالت با همکاری مجهزترین و مدرن‌ترین آزمایشگاه‌ها در استان تهران، کرج، شیراز، اصفهان، اهواز، رشت و تبریز همواره بهترین خدمات تست در منزل را زیر نظر بیمه پایه و تکمیلی به شما ارائه می‌دهد.
اگر قصد انجام دادن خدمات نمونه‌گیری در محل یا تفسیر تست ادرار را دارید، می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس بگیرید یا با کلیک بر روی بنر زیر، درخواست تست خود را ثبت کنید. در اینصورت همکاران ما با شما تماس خواهند گرفت و هماهنگی‌های لازم جهت انجام دادن تست صورت می‌گیرد. علاوه بر این، جواب تست شما در اسرع وقت به دستتان خواهد رسید. علاوه بر این آزمایشگاه بیمارستان رسالت تفسیر تست خون را نیز برای شما انجام دادن می‌دهد.
مقالات بیشتر:
آزمایش در منزل / نمونه گیری نوزاد
آزمایش ادرار در منزل / آزمایش خون در منزل
